DA SIĘ TO ZROBIĆ! Proekologiczne zmiany UTDF 2023

Artykuł podsumowujący proekologiczne działania UTDF w roku 2023 powstał na zamówienie Reset! network. Wrzucamy i tu, bo chcemy się nim z Wami podzielić! Tekst: Malika Tomkiel (Up To Date Festival)

Jako Odbiorcy i Odbiorczynie kultury bardzo często nie dostrzegamy rzeczy znajdujących się po drugiej, organizacyjnej stronie barykady. Proces produkcji wydarzeń, transport Artystów i Artystek czy tworzenie scenografii, stanowią jedynie logistyczny wierzchołek góry lodowej w momencie, gdy twórcy festiwali muzycznych głowią się zadając sobie kluczowe pytania: Czy można wyprodukować festiwal w zgodzie ze środowiskiem? Jak rozpocząć szerszą, globalną dyskusję, która zachęci inne podmioty do wprowadzenia zmian? Z odpowiedzią przychodzi Up To Date – podlaski festiwal muzyki elektronicznej, który mimo niewielkich możliwości finansowych podjął w tym roku szereg konsekwentnych zmian na korzyść planety.

Up To Date Festival to wydarzenie, które od 14 lat odbywa się w Białymstoku – sercu północno-wschodniej Polski. Działania festiwalu od lat znane są ze swojego głębokiego zespolenia z tkanką miejską, wspierania kultury i organizacji licznych akcji na rzecz dzieci, osób starszych i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. Dotychczasowe edycje UTDF odbywały się w różnych prestrzeniach, co roku gromadząc w nich kilkadziesiąt Artystów i Artystek sceny techno, bassowej, ambientowej czy eksperymentalnej z całego świata. W tym roku, ekipa Up To Date Festivalu postanowiła jednak pójść dalej i wprowadzić znaczne zmiany. Zaczęła od powrotu do początków swoich działań organizując tegoroczną edycję na świeżym powietrzu, w Secret Location, co bezpośrednio nawiązywało do korzeni festiwalu – kultury rave z lat 90. Mając na uwadze słowo „korzenie” i dobro środowiska naturalnego zwróciła się również w kierunku wdrażania nowych rozwiązań w swojej organizacji. Wszystko po to, by zminimalizować swój negatywny wpływ na planetę i zapoczątkować szerszą, branżową dyskusję.

Planeta potrzebuje zmian

Konsekwentnie realizowane zmiany proekologiczne nie byłyby możliwe, gdyby nie współpraca festiwalu z białostocką marką Electrum, która wiedzie prym w branży energii odnawialnej – Climate Tech. Rokrocznie przed twórcami eventów muzycznych stoi ogrom wyzwań niewidocznych dla uczestników na pierwszy rzut oka. Już sam wybór miejsca wydarzenia stanowi pretekst do rozpoczęcia głośnej wrzawy na temat tego czy niosący się dźwięk może zaszkodzić zwierzętom w okolicy, a plac budowy nie okaże się inwazyjny dla pierwotnie występującej na nim przyrody.

Kolejnym, niezwykle ważnym aspektem położonym na stół przez przedstawicieli festiwalu jest to, w jaki sposób Artyści i Artystki dotrą na wydarzenie, ale również jak zachęcić Uczestników i Uczestniczki, by przyjeżdżając na event wybrali niskoemisyjny pociąg czy autobus. Dobór środków transportu w ujęciu jednostkowym może mieć niewielki wpływ na środowisko, ale jeśli kilkadziesiąt osób zrezygnuje z samolotu na rzecz pociągu bądź autobusu, to zapoczątkuje to efekt proekologicznej kuli śnieżnej. Co dalej? Okazuje się bowiem, że białostocka ekipa stara się myśleć o każdym detalu. Wiele standardowych elementów festiwalu da się zrobić w “mniej klasyczny” sposób: począwszy od produkcji merchu, podawaniu wody aż po budowę scenografii. Produkcja ubrań, decyzja o tym czy woda będzie podawana w plastikowych butelkach i scenografia z recyklingu, to szereg rzeczy, które można zrobić lepiej – inaczej. W zgodzie z naturą.

Jak zrobił to Up To Date? 

Up To Date nigdy nie mówi o sobie, że jest bez skazy. Mając swój przysłowiowy, podlaski „kawałek podłogi” działa po to, by pokazać, że nawet niewielki podmiot może patrzeć i myśleć perspektywistycznie, inspirując innych do szukania własnych rozwiązań na rzecz planety. Jedną z najbardziej kluczowych zmian, którą ogłosił w tym roku festiwal była całkowita rezygnacja z produkcji nowego merchu. Bluzy, koszulki czy skarpety tworzone co roku z okazji nowej edycji, zostały w 2023 r. zredukowane do ubrań z kolekcji De Luxe, czyli ciuchów powstających z odzieży z  drugiego obiegu. 

Ekologia i upcykling są De Luxe 

Pomysłodawczynią kolekcji De Luxe jest odwieczna członkini zespołu UTDF – Karolina Maksimowicz, która razem ze swoim dzielnym teamem, od roku 2016 wyszukuje, haftuje i przerabia ubrania, by te podczas festiwalu mogły znaleźć swoich nowych właścicieli. W tym roku idea sprzedaży starych ubrań została poszerzona o punkt postawiony na na terenie wydarzenia, w którym możliwa była customizacja własnych rzeczy.

W ciągu dwóch dni festiwalu – 23 i 24 czerwca 2023 r. – setki osób przyniosły na stanowisko swoje stare koszulki, sukienki, spódnice, a nawet spodnie i skarpety, na których robione były sitodruki czy dorabiano kultowe naszywki UTDF! Wszystko to odbywało się za co łaska, by pokazać, że bardzo często tak samo dobre (a nawet lepsze) okazuje się to, co mamy już we własnej szafie. 

UTDF rezygnuje z nowego merchu: KLIK

Zespół festiwalu nie kryje się również z tym, że od początku powstania białostockiego święta muzyki elektronicznej scenografia tworzona jest ze znalezionych i nikomu niepotrzebnych rzeczy. Można by się śmiać, bo okazuje się, że te „rzekome śmieci” zalegające w garażach, to istne perełki dla festiwalowej ekipy! Przyjeżdżając na podlaskie wydarzenie nie zdziwcie się, gdy na jego terenie znajdziecie starego, pomalowanego malucha (kultowy atrybut, który niejedno już przeżył), stary fotel dentystyczny w strefie chillu czy pomalowane palety a nawet, nawiązujące do motywu tegorocznej edycji, uschnięte korzenie przywiezione z pobliskiej puszczy. Dla tych ludzi nie ma rzeczy niemożliwych!

Samoloty i plastik są już passe 

Czasy, gdy lataniem samolotem z punktu A do punktu B chwalono się swoim znajomym powoli zaczynają obrastać już kurzem – takie podejście wyznają organizatorzy festiwalu, ponieważ jeśli Artyści i Artystki nie są z najdalszych zakamarków globu, to rekomendują im, by Ci przyjechali do Polski np. koleją. Gdy przestaniemy myśleć starymi schematami i otworzymy się na nowe rozwiązania, to okazuje się, że bardzo często taka podróż może okazać się dużo wygodniejsza, a nawet szybsza. Tym sposobem około 40% Artystów i Artystek przyjechało na festiwal transportem naziemnym.

Dbałość o planetę, to również dbałość o człowieka – Up To Date Festival w roku 2023 nawiązał współpracę z marką FreeNow, czyli firmą oferującą zamawianie taksówki za pomocą aplikacji. Podczas dwóch dni festiwalowych, każdy z uczestników miał do wykorzystania dedykowane zniżki, które po wprowadzeniu do aplikacji, w bezpieczny sposób łączyły go z kierowcą i dowoziły z dowolnego miejsca w mieście na teren sekretnej lokalizacji (i z powrotem). Organizatorzy festiwalu zdają sobie sprawę z tego, że nie mogą nakłonić każdego Uczestnika bądź Uczestniczki do całkowitej rezygnacji z samochodu, ale jeśli mogą przyczynić się do bezpiecznego powrotu do domu bądź hotelu nad ranem, to jest to gra warta świeczki. 23 i 24 czerwca z aplikacji FreeNow skorzystano blisko 600 razy co pokazuje, że będąc organizatorem wydarzenia warto szukać marek z którymi można nawiązać współpracę opartą na konkretnej idei – np. bezpieczeństwie, co daje wzajemne korzyści obu podmiotów.

DO WE REALLY CARE? – rozmawiajmy 

Nieodłączną częścią tegorocznej edycji festiwalu z Podlasia była konferencja „DO WE REALLY CARE? #balance #climatetech #responsibility”, która stanowiła kontynuację strategii przyjętej przez Up To Date Festival i grupę Electrum. Motywem przewodnim spotkania odbywającego się w białostockim teatrze była wspólna refleksja nad funkcjonowaniem podmiotów muzycznych w kontekście dbałości o dobrostan planety. Podczas kilku godzin spotkania, padło wiele pytań o to, jak organizować wydarzenia w obliczu zmian klimatycznych i narastającej inflacji, która często może stanowić wymówkę do niepodjęcia działania. 

Na spotkaniu prowadzonym w języku angielskim odbyły się dwa panele. Pierwszy z nich podłożył pod lupę wpływ festiwali muzycznych na środowisko naturalne i wzięli w nim udział przedstawiciele rynku muzycznego, branży eventowej oraz specjaliści od wdrażania proekologicznych zmian, a całość moderowana była przez Misię Furtak (Music Declares Emergency Poland). Wszystko po to, by wymienić się doświadczeniem i perspektywą, ponieważ jak się okazuje, to właśnie małe kroki i wspólna gra do jednej bramki może przynieść najlepsze, długotrwałe efekty. Druga część wydarzenia poprowadzony został przez przedstawiciela Up To Date Festivalu, Cezarego Chwicewskiego, który wraz ze swoimi Gośćmi wziął na tapet nierówności wynikające z geolokalizacji wydarzeń i pochodzenia Artystów oraz ich płci.

Obejrzyj zapis pierwszego panelu: KLIK

Przebieg wydarzenia – małe rzeczy z wielkimi Ludźmi 

Up To Date Festival i jego organizacja nie byłby możliwe, gdyby nie ludzie. Poza samymi organizatorami to właśnie szereg wolontariuszy wkłada całe swoje serce w to, by teren festiwalu był przestrzenią nie tylko bezpieczną, ale również czystą. Wolontariusze z całej Polski często towarzyszą festiwalowi przez wiele lat obserwując jego rozwój i to właśnie oni – młodzi ludzie – stanowiąc głos inicjujący zmiany i inspirację do ich wdrożenia.

Jedną z takich zmian było wprowadzenie w tym roku wody w szklanych butelkach. UTDF nawiązał w tym roku współpracę z lokalnym producentem wody mineralnej, dzięki czemu osoby uczestniczące w wydarzeniu miały możliwość zakupienia wody w butelkach zwrotnych za symboliczną kwotę 3 zł. Na terenie całego festiwalu dostępne były punkty do zwrotu butelek natomiast każdy inny napój podawany był w kubkach wielorazowego użytku – proste a efektowne rozwiązanie stosowane od lat. Mile widziane były również własne kubki bądź termosy z którymi można było poruszać się na terenie festiwalu. 

Dalsze plany UTDF 

Wszystkie zmiany, które zdecydowała się wprowadzić ekipa Up To Date Festivalu zostały przyjęta przez publiczność naprawdę dobrze. Jak wspominają twórcy wydarzenia, to właśnie konsekwencja w działaniu sprawia, że drobne, przemyślane ruchy mogą skutkować większymi zmianami w przyszłości. Up To Date Festival nie mówi ostatniego słowa. Wręcz przeciwnie. Już teraz jego twórcy planują kolejne, spójne z filozofią marki, kroki, które pozwolą myśleć o planecie już na etapie organizacji wydarzenia. 

Czy istnieje uniwersalna wymówka, która pozwala organizatorom wydarzeń nie robić nic? Mam nadzieję, że każdy twórca, ale i odbiorca kultury zada sobie teraz to pytanie i skieruje swój wzrok w kierunku Białegostoku.